1941

Bác tôi ấn tôi ngồi xuống:
“Sao, Yuri, cháu không đi lính nữa phải không? Thật là tốt quá! Bác vẫn luôn muốn dành cho cháu một chỗ trong chính trường Moskva. Cháu về đây là đúng rồi. Bác sẽ dạy cho cháu chính trị học, kinh tế học, quân sự học… sau này, cháu có thể đạt được vị trí như bác bây giờ, hoặc là hơn nữa. Hãy tưởng tượng: Yuri Sergeyev Vassilizukov, Tổng Bí Thư đảng Cộng Sản Liên Xô! À, hay Yuri Sergeyev Vassilizukov, Nguyên Soái Liên Xô… không, Yuri Sergeyev Vassilizukov, Thủ Tướng Liên Xô, như bác Joe (14) bây giờ ấy.”
“Nhưng bác à, cháu…”
“Cháu định nói cháu chưa được đào tạo gì về chính trị chứ gì? Không sao, bây giờ thì chưa, nhưng rồi sau này thì cháu cũng sẽ xuất sắc về ngành khoa học phức tạp này như ai! Cháu thấy đấy, năm hai mươi tuổi bác cũng chỉ là một thanh niên chân ướt chân ráo bước vào Moskva, đầu óc ngông nghênh chẳng có lấy một ý niệm gì trong đầu đáng gọi là tư tưởng. Và để được như bây giờ, bác đã phải học, phải nghiên cứu, phải làm việc đến sói cả trán đây này! Đừng lo, hễ có quyết tâm là làm được.”
“Nhưng cháu không muốn làm chính trị, bác à!”

Bác tôi cau mày một lúc.
“Cháu không muốn? Vậy cháu muốn làm gì?”
Tôi cắn môi: “Cháu… cháu định nhờ bác chỗ ở thôi, chỗ nào giản tiện ấy, rồi cháu sẽ tìm việc làm ở Moskva…”
Bác tôi lắc đầu:
“Không, không được. Moskva là một nơi dễ sinh sống, đúng thật. Song vào thời điểm này, còn gì dễ hơn, phù hợp hơn và thông minh hơn làm chính trị hả cháu? Khắp thành phố này, công ăn việc làm đang phát triển rầm rộ, điều đó có đúng thật. Nhưng cháu coi, công ăn việc làm đó là gì chứ? Là làm công nhân trong những nhà máy luyện kim, vũ khí, chế biến lương thực kìa! Là làm y tá trong những nhà thương quân đội hôi hám kia kìa! Là làm vận tải, lái xe chạy trên những con đường đạn Đức bắn như mưa trút kìa! Liệu cháu có làm được những việc đó hay không, hả bé Yuri? Cháu có biết là cha cháu đã từng nhờ bác: “Anh coi gọi thằng Yuri về Moskva, tìm cho nó công việc nào nhẹ nhàng ở đó dùm em. Thằng này giờ khác hồi nhỏ rồi, hăng lắm, nó bảo chỉ thích đi lính, mà em thì lo: dấn thân ra chốn chiến trường có mà lành ít dữ nhiều…” Bác đã chờ rất lâu, đã tìm cháu ở khắp nơi nhưng vẫn không tìm ra cháu. Mãi cho đến hôm nay, đột nhiên cháu xuất hiện trước cổng nhà bác, xin bác một chỗ ăn chỗ ở! Bác mừng biết chừng nào, cháu có hay không? Bây giờ nếu cháu thích cuộc sống quân đội như vậy, được, bác sẽ chiều cháu, nhưng cháu phải là một sỹ quan, phải là kẻ chỉ huy, đứng ở trên ra lệnh cho cấp dưới, để họ chết thay cháu, và khi chiến thắng thì cháu được thưởng về công lao! Có như thế, bác mới có thể hoàn thành lời hứa với cha cháu được. Và không chỉ có thể, bác cũng rất thương cháu, bé Yuri à. Bác không có vợ con gì, bác coi cháu như con vậy. Chuyện gì sẽ xảy ra cho cái thân già khốn khổ này của bác, nếu cháu phải làm việc trong nhà máy vất vả như bọn công nhân, hay phơi xác ngoài chiến trường như bọn lính chiến hèn kém hả cháu?”